Boşanmadan Sonra Mal Paylaşımı (Rejimi),Mal Paylaşım Davası

Eşler Arasındaki Mal Rejimi Nedir ?

Evlilik birliği içinde tarafların edindiği malların boşanma, ölüm, iptal gibi evlilik birliğinin sona erdiği durumlarda nasıl paylaşılacağı Türk Medeni Kanunu’muzca düzenlenmiş olup mal paylaşımına ait 4 ayrı sistem tanımlanmıştır.

Medeni Kanunda eşlerin seçebilecekleri mal rejimleri; edinilmiş mallara katılma rejimi, mal ayrılığı rejimi, mal ortaklığı rejimi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimidir. 

Türk Medeni Kanununda düzenlenen mal rejimlerinden edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimidir. Eşler 01.01.2002 tarihinden sonra evlenmiş olmaları durumunda hususi olarak başkaca bir mal rejimi seçmediklerinde edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar. 

1. Yasal mal rejimi

Madde 202 – Eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması asıldır.

Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kanunda belirlenen diğer rejimlerden birini kabul edebilirler.

Türk Medeni Kanununda madde 218 ile madde 241 arasında edinilmiş mallara katılma rejimi düzenlenmiştir.  Çalışmamızda uygulamada da en çok karşımıza çıkan edinilmiş mallara katılama rejimi incelenecektir.

Eşler Arasında Mal Rejimi Ne Zaman Başlar ?

4721 Sayılı kanun 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu tarihten sonra evlenen eşler özel olarak başka bir mal rejimini seçmemeleri durumunda edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olurlar. 

Eşler arasında mal rejimi evlilik birliğinin kurulmasıyla başlar. Evlilik birliğinin kurulmasından önce edinilen mallar kişisel mal olarak nitelendirilecektir. 

Nişanlılıkta Alınan Mallar Edinilmiş Mal Rejimine Tabi Midir ?

• Eşlerin nişanlı oldukları dönemde evlilik tarihinden 1 gün önce bile edinilen mallar her iki eş bakımından kişisel mal niteliğindedir. 
• Kişisel mallar mal rejimi tasfiyesi davalarında dava konusu olamazlar. 
• Eşlerden biri evlilik birliği dışında diğer eşin kişisel malına katkıda bulunmuşsa hakkını genel mahkemelerde aramak zorundadır.
• Özellikle dikkat edilmesi gereken nokta; mal rejiminin başlangıcı olarak evlilik birliğinin resmi olarak başladığı tarihin dikkate alınması gerekmektedir. 

Dini Nikahlı Olarak Yaşayan Eşlerin Arasında Mal Rejimi Var Mıdır ?

• Eşlerin dini nikahlı olarak yaşadıkları birlikteliklerde yasal mal rejimi henüz başlamamıştır. 

Eşler Arasında Mal Rejiminin Ne Zaman Biter ?

1. Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye
2. Sona erme anı

Madde 225 – Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer.

Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer.

Mal rejiminin sona erme halleri kanunda açıkça sayılmıştır. 

• Eşlerden birinin ölümü durumunda eşin ölüm tarihinde mal rejimi sona erecektir. 
• Eşler başka bir mal rejimini seçmeleri durumunda seçtikleri yeni mal rejiminin başladığı tarihte mevcut mal rejimi sona erecektir. Örneğin; 2005 yılında evlenmiş olan bir çift başkaca bir mal rejimi seçmemiş olmaları durumunda edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaktır. Evlilik birliği devam ederken çiftin yapacağı başka bir sözleşme ile başka bir mal rejimini seçebilirler. Seçtikleri yeni rejimin başlangıcı ile eski mal rejimi sona erecektir.
• Evlilik birliği boşanma, iptal gibi sebeplerle sona ererse veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilirse mal rejimi dava tarihi itibariyle sona erecektir. 
• Yabancı mahkemelerde boşanma halinde de yabancı mahkemede boşanma davası açıldığı tarihte mal rejimi sona erecektir.

2002 Yılından Önce Evlenen Kişiler Hangi Mal Rejimine Tabidir ?

• 01.01.2002 tarihinden önce 743 sayılı medeni kanun döneminde başlayan evliliklerde eşler arasında mal ayrılığı rejimi esas alınmıştır. 
• 4721 sayılı yeni medeni kanun döneminde ise eşler arasında edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. 
• 743 sayılı Medeni Kanun döneminde evlenmiş olan eşler 01.01.2002 tarihine kadar başka bir rejim seçmedikleri takdirde mal ayrılığı rejimine tabilerdir. 
• 01.01.2002 tarihinden sonra 1 yıl içinde başka bir mal rejimi seçmedikleri takdirde edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olacaklardır.

Mal Rejimlerinin Tasfiyesi Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme Hangisidir ?

4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4. maddesi gereğince aile hukukundan doğan dava ve işlerde görevli mahkeme aile mahkemeleridir.

Mal rejimi tasfiyesi davalarında yetki;

• Mal rejiminin ölümle sona ermesi durumunda ölenin son yerleşim yeri mahkemesidir.
• Boşanmaya veya evliliğin iptaline veya hakim tarafından mal ayrılığına karar verilmesi durumunda yetkili mahkeme davalı eşin yerleşim yeri mahkemesidir. Bununla beraber yargıtay içtihatlarında yetkili mahkemeler kısmı yetki olarak değerlendirilmiştir. Genel yetki prensibi çerçevesinde davalının yerleşim yeri de yetkili mahkeme olabilir.

Mal Rejimi Tasfiyesi Davalarında Zamanaşımı Nedir ?

• Mal rejiminin tasfiyesine ilişkin alacaklarda zamanaşımı 10 yıldır. 
• Evlilik birliğinin boşanma ile sonuçlanması halinde boşanma kararının kesinleşmesi tarihinden itibaren 10 yıl boyunca eş diğer eşten mal rejimi tasfiyesi kapsamında olan tüm malları talep edebilir.
• Evliliğin eşlerden birinin ölümü ile sona ermesi halinde eşin ölüm tarihinden itibaren zamanaşımı süresi başlayacaktır.

Edinilmiş Mallar Nelerdir ?

1. Edinilmiş mallar

Madde 219- Edinilmiş mal, her eşin bu mal rejiminin devamı süresince karşılığını vererek elde ettiği malvarlığı değerleridir.

Bir eşin edinilmiş malları özellikle şunlardır:

1. Çalışmasının karşılığı olan edinimler,
2. Sosyal güvenlik veya sosyal yardım kurum ve kuruluşlarının veya personele yardım amacı ile kurulan sandık ve benzerlerinin yaptığı ödemeler,
3. Çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar,
4. Kişisel mallarının gelirleri,
5. Edinilmiş malların yerine geçen değerler.

Emekli İkramiyesi Edinilmiş Mal Mıdır ?

• Kanunda açıkça belirtildiği üzere çalışma karşılığı olan edimler edinilmiş maldır. 
• Buradan yola çıkarak eşlerden birinin emeklilik ikramiyesi, çalışma gücünün kaybı nedeniyle ödenen tazminatlar da edinilmiş mal niteliğindedir.

Kıdem Tazminatı Edinilmiş Mal Mıdır ?

• Kanunda açıkça belirtildiği üzere çalışma karşılığı olan edimler edinilmiş maldır. 
• Buradan yola çıkarak eşlerden birinin kıdem tazminatı alacağı edinilmiş mal niteliğindedir.

Kişisel Malların Gelirlerinden Yapılan Yatırımlar Edinilmiş Mal Mıdır ?

• Kişisel malların gelirleri de edinilmiş mal kapsamında değerlendirilmektedir. 
• Örneğin eşlerden birinin kişisel malından elde ettiği kira gelirleri boşanma dava tarihinde birikim olarak saklanıyorsa bu değerler edinilmiş mal niteliğinde değerlendirilecektir. 
• Geçtiğimiz yıllarda bu konu ile alakalı olarak anayasa mahkemesine dava açılmıştır. Anayasa mahkemesi verdiği kararda ayrıca bir sözleşme yapılmadığı sürece kişisel mallardan elde edilen gelirlerin edinilmiş mal niteliğinde olduğuna karar verdi.

Edinilmiş Malların Kıymetini Değerlendirme Anı Ne Zamandır ?

Değerlendirme anı

Madde 235- Mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan edinilmiş mallar, tasfiye anındaki değerleriyle hesaba katılırlar.

Edinilmiş mallara hesapta eklenecek olanların değeri, malın devredildiği tarih esas alınarak hesaplanır.

• Edinilmiş malların tasfiye davasına konu edilebilmeleri için dava tarihi itibari ile mevcut olması gerekmektedir. 
• Edinilmiş mallar evlilik birliği içerisinde elden çıkarılmış ise bu durum tasarruf özgürlüğü kapsamında değerlendirilecektir.
• Edinilmiş mallar tasfiye anındaki değerleri ile hesaba katılırlar. 
• Tasfiye anından anlaşılması gereken mal rejimi tasfiyesi davasının karar tarihine en yakın tarihteki güncel değerdir.

Edinilmiş Mallara Eklenecek Değerler Nelerdir ?

Eklenecek Değerler

Madde 229- Aşağıda sayılanlar, edinilmiş mallara değer olarak eklenir:

1. Eşlerden birinin mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan, olağan hediyeler dışında yaptığı karşılıksız kazandırmalar,
2. Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler.

Bu tür kazandırma veya devirlere ilişkin uyuşmazlıklarda mahkeme kararı, davanın kendisine ihbar edilmiş olması koşuluyla, kazandırma veya devirden yararlanan üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir.

Kural olarak evlilik birliği içerisinde edinilmiş malların mülkiyeti ile ilgili yapılan tasarrufların tasarruf özgürlüğü çerçevesinde değerlendirileceğini izah etmiştik. Bu durumun iki istisnası vardır, bu istisnaların varlığı halinde bu mallar edinilmiş mallara eklenecektir.

• Bunlardan birincisi evlilik birliği içerisinde mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içerisinde diğer eşin rızası olmadan yapmış olduğu olağandışı karşılıksız kazandırmalardır. Buna örnek olarak yüksek miktarda yapılan bağışlar, anneye babaya hediye edilen ev ve araba gösterilebilir. Burada özellikle dikkat etmemiz gereken nokta; eşin yapmış olduğu tasarruflarda diğer eşin mal rejimi tasfiyesi davası sırasında talep edeceği artık değerden mal kaçırma kastı yoktur.
• Diğer istisna evlilik birliği içerisinde eşlerden biri tarafından ileride açılacak olan mal rejimi tasfiyesi davasında diğer eşin talep edeceği değerleri kaçırmak kastı ile yaptığı tüm tasarruflardır.

Mal Rejimi Tasfiyesi Davasında Üçüncü Kişilerden Olan Alacakların Değerlendirilmesi Nasıldır ?

• Mal rejimi hesabına evlilik birliği içerisinde edinilmiş ve mal rejiminin sona erdiği tarihte mevcut olan mallar ve TMK 229’da düzenlenmiş olan eklenecek değerler girer. 
• Bu değerlere ek olarak sayın Yargıtay vermiş olduğu kararlarıyla eşlerden birinin üçüncü kişilerden olan alacaklarının edinilmiş mallara katılma rejimi davasına nasıl konu edilebileceklerine açıklık getirmiştir.
• Yargıtay yerlermiş içtihadında muaccel olmuş alacakların mal rejiminin tasfiyesi davasında edinilmiş mal olarak dikkate alınması gerektiğine karar vermiştir. Bunun yanında 2012 yılında verdiği bir kararıyla kıymetli evrak karşılığında verilmiş olan alacakların hak iktisabı doğurup her an ödenebilecek nitelikte olduğu için dikkate alınmalıdır.

Düğünde Takılan Altınlar Kime Aittir ?

Karşılıksız kazanma yoluyla elde edilen mallar kişisel mal niteliğindedir. Buna en güzel örnek bağış alma olarak gösterilebilir. Yargıtay içtihatlarına göre düğünde eşlere takılan takılar aksine bir yerel adet yoksa kadının malı sayılmakta idi.

Ancak YARGITAY Hukuk Genel Kurulu tarafından verilen  ESAS NO : 2017/3-1040 KARAR NO : 2020/240 sayılı karar ile bu durum değişmiştir. Mevcut durumda; 

• Düğünde kadına takılan her türlü ekonomik değeri olan takı, altın, para kadına aittir.
• Düğünde erkeğe katılan kadının kullanımına özgü olan bilezik, bileklik, küpe gibi eşyalar kadına aittir.
• Düğünde erkeğe takılan kadının kullanıma özgü olmayan altın, lira, para erkeğe aittir.
• Düğünde erkeğe takılan takının erkeğin kullanıma mı yoksa kadının kullanımına mı özgü olduğu konusunda kuyumcu bilirkişisinden görüş istenebilir.

Mal Rejimine Tabi Olmayan Mallar Nelerdir ?

• Kişisel mallar mal rejimine tabi değildir.
• Mal rejiminin sona ermesinden önce elden çıkarılan tüketilmiş mallar mal rejimine tabi değildir.
• Mal rejiminin sona ermesinden sonra iktisap edilmiş mallar. Ayrıca belirtmek gerekir ki mal rejimi ölüm durumunda eşin ölüm tarihinde, boşanma durumunda davanın açılmasıyla birlikte sona erer. Fakat uygulamada karşımıza eşler boşanma davası açtıktan birkaç ay sonra yüklü miktarda yatırım yaparak taşınmaz veya araba aldıkları görülür. Bu durumda birkaç ay içinde bu kadar yüksek yatırım yapabilecek kadar yüksek meblağı eşin nereden temin ettiği irdelenmelidir. Eğer edinilmiş mallardan bir destekle yatırım yapılmışsa bu meblağ edinilmiş mallara eklenmelidir.
• Eşin kişisel malının diğer eşe verilmesi durumunda bir eşin kişisel malından diğer eşin kişisel malına bir geçiş söz konusudur. Burada tıpkı bu mal üçüncü bir kişiye verilmiş, bir arkadaşa verilmiş gibi geri alınması ancak genel mahkemelerden talep edilebilir. Mal rejimi tasfiyesi davasına konu yapılamaz.
• Müşterek çocuk için yapılan masraflar mal rejiminin tasfiyesi davalarına konu yapılmaz.
• Hayatın olağan akışına göre aile birliğini ayakta tutmak için yapılan masraflar.(kira, gıda, sağlık gibi.)
• Eşlerin evlilik birliğinden önce birbirlerine yaptıkları katkı sonucunda edindikleri mallar da mal rejimi tasfiyesi davasının konusu değildir. Eşlerin yaptıkları katkıyı talep etmeleri ancak genel mahkemelerde mümkündür.

Kişisel Mal Nedir ?

III. Kişisel mallar 

1. Kanuna göre 

Madde 220-

 Aşağıda sayılanlar, kanun gereğince kişisel maldır: 

1. Eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, 
2. Mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği malvarlığı değerleri, 
3. Manevî tazminat alacakları, 
4. Kişisel mallar yerine geçen değerler.

• Eşlerden birinin kişisel kullanımında olan mallara örnek olarak cep telefonları, bilgisayarlar, kravat iğneleri gösterilebilir.
• Eşler arasında mal rejimi evlilik birliğinin kurulması ile başlar. Evlilik birliğinin kurulmasından bir gün önce bile elde edilen mallar eşlerin kişisel mallarıdır.
• Miras olarak kişiye intikal eden mallar edinilmiş mallara tabi değildir. Evlilik birliği başladıktan sonra eşlerden birinin miras yoluyla elde ettiği mallar da kişisel malı olarak değerlendirilecektir.
• Bunlarından yanında karşılıksız kazanma yoluyla elden edilen mallar da kişisel mal niteliğindedir. Buna en güzel örnek bağış alma olarak gösterilebilir. Yargıtay içtihatlarına göre düğünde eşlere takılan takılar aksine bir adet yoksa kadına bağışlanmış sayılır ve kadının kişisel malı olarak kabul edilmekteydi. Ancak Yargıtay Hukuk Genel Kurulu verdiği devrim niteliğinde kararla bu durumu değiştirmiştir. Detayları için yazımızın devamını okuyunuz. 
• Ülkemizde taşınmaz devri esnasında bağışlama kastıyla yapılan pek çok işlem tapu harçlarından kaçınabilmek için satış olarak gösterilmektedir. Eşlerin anne babalarından aslında bağış olarak aldıkları taşınmazlar tapuda satış olarak gözükmektedir. Hal böyle olunca evlilik birliği içinde satın alan taşınmazlarda edinilmiş mal statüsünde kabul edilmekteydi. Ancak yargıtay vermiş olduğu kararları ile ülkemizde anne babanın çocuklarına satış yapmadığını bu sebeple böyle muvazaalı işlemlerin kişisel mal olarak kabul edilmesi gerektiğine karar vermiştir.

Katılma Alacağı Nedir ?

1. Artık değere katılma
2. Kanuna göre

Madde 236- Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir.

Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin artık değerdeki pay oranının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir.

Diğer bir adı artık değere katılma alacağıdır. Evlilik birliği içerisinde edinilmiş bir malda, mal varlığı adına kayıtlı olmayan eşin o malda katkısı bulunup bulunmadığına bakılmaksızın katılma alacağı mevcut olup kişisel edimler ve varsa borçlar çıkarıldıktan sonra ½ ‘sini talep hakkı bulunmaktadır.

Değer Artış Payı Oranı Nedir  ?

2. Değer artış payı

Madde 227 – Eşlerden biri diğerine ait bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya

korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa, tasfiye sırasında bu malda ortaya çıkan değer artışı için katkısı oranında alacak hakkına sahip olur ve bu alacak o malın tasfiye sırasındaki değerine göre hesaplanır; bir değer kaybı söz konusu olduğunda katkının başlangıçtaki değeri esas alınır.

Böyle bir malın daha önce elden çıkarılmış olması hâlinde hâkim, diğer eşe ödenecek alacağı hakkaniyete uygun olarak belirler.

Eşler, yazılı bir anlaşmayla değer artışından pay almaktan vazgeçebilecekleri gibi, pay oranınıda değiştirebilirler.

• Değer artış payı oranı; evlilik birliği içerisinde bir mal satın alınırken eşlerin kendi kişisel mallarından yapmış oldukları katkının malın  dava tarihindeki değerine oranıdır. 
• Eşlerden birinin kişisel malından katkı yaparak satın alınan edinilmiş mal, mal rejimi tasfiyesi davasına konu olduğunda dava karar tarihine en yakın değeri ile değer artış payı oranı çarpılır. Buradan çıkan değer malın değerinden düşülür. Eğer başkaca bir alacak yoksa geriye kalan değer katılma alacağı olarak ½ oranında paylaşılır.

Değer Artış Payı Oranı Nasıl Hesaplanır ?

• Örnekle açıklayaım. Eşler 2004 yılında evlenmiş ve 2010 yılında 100.000 TL’ye bir ev satın almışlardır. Ev satın alınırken kadın eş düğünde kendisine takılmış olan altınları bozdurup evin satın alınmasına harcamıştır. Altınlar 10.000 TL değerindedir. 
• Ev satın alındıktan 10 yıl sonra eşler evlilik birliğini sonlandırmış ve satın aldıkları ev mal rejimi tasfiyesi davasına konu olmuştur. Evin mal rejimi tasfiyesi davası karar tarihine en yakın güncel değeri 200.000 TL’dir.
• Eşin Kişisel Malından Yaptığı Katkı/Edinilmiş Malın Satın Alındığı Tarihteki Değeri  10.000TL/100.000 TL
• 1/10*200.000 TL (Evin mal rejimi tasfiyesi davasının karar tarihine en yakın güncel değeri)=20.000 TL
• 20.000 TL ev satın alınırken kişisel malından katkıda bulunan eşin değer artış payı miktarıdır. Evin güncel değerinden düşülecektir. Kalan miktar eğer başkaca bir alacak yoksa katılma alacağıdır, ½ oranında paylaşılacaktır.

Katkı Payı Alacağı Nedir?

• Katkı payı alacağının en çok karıştırıldığı hukuki kurum değer artış payı alacağıdır. Değer artış payı alacağı 01.01.2002 tarihinden sonra kanunla hayatımıza girmiştir. 
• Katkı payı alacağı ise 01.01.2002 tarihinden önce mal ayrılığı rejimine tabi olan eşlerde, eşlerden birinin diğerinin mülkiyetine bulunan bir mal varlığının kazanılmasına bağışlama kastı bulunmaksızın yaptığı katkı halinde yapmış olduğu katkıyı talep ettiği andaki değeri kadar alacaklı olması gerektiğinin yargıtay içtihatlarıyla belirlenmesine verilen addır.
• 01.01.2002 tarihinden önce eğer her iki eş de çalışıyorsa ve evlilik birliği içerisinde satın alınan taşınmazlar kayıtlı olduğu eşin malı sayılıyordu. Yargıtay ortaya çıkan bu olumsuz durumu yok etmek için içtihatlarıyla katkı payı alacağı talep edilebileceğine dair hukuki müessese tesis etmiştir.
• Katkı payı alacağı talep eden eşin talep olunan malın satın alınması sürecinde muhakkak kişisel malından katkıda bulunması gerekmektedir. Katkıda bulunduğunu iddia eden eşin hangi şekilde ve ne kadar katkı yaptığını ispat etmesi gerekmektedir. Yapılan katkılar sabit katkı yada gelir ile katkı şeklinde olabilir. Katkı payı alacağı evlilik birliği sona erdikten sonra talep edilebilir. 

Anlaşmalı Mal Paylaşım Dilekçe Örneği Burada!

Dilekçeyi indirebilirsiniz ve dilediğiniz şekilde düzenleyebilirsiniz ” Dilekçe Burada Tıklayın ” dilekçe Av. Kazım İsmail Kazdal tarafından düzenlenmiştir.