Hizmet Tespit Davası Nedir ?
Hizmet tespit davası işçinin çalışma günlerinin sosyal sigortalar kurumuna bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi durumunda işçi hak kaybına uğrayacaktır. İşçinin kendi sigortalı çalışma bilgilerinin işveren tarafından sosyal sigortalar kurumuna bildirilmediği veya eksik bildirildiğini öğrendiği anda çalışma gün sayılarının tespiti için açacağı davaya hizmet tespit davası denir.
Yazı İçeriği
Hizmet Tespit Davası İle İlgili Kanuni Düzenlemeler Nelerdir ?
Sosyal güvenlik hakkı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında güvence altına alınmıştır. Anayasamızda güvence altına alınmış bu hak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda düzenlenmiştir. Mezkur kanunda işverenin sigortasız olarak işçi çalıştırması yasaklanmıştır. Sigortasız olarak işçi çalıştıran işverene karşı belirli müeyyideler yüklenmiştir.
Hizmet Tespit Davası Açabilmek İçin Hangi Şartlar Gereklidir ?
- İşveren ile işçi arasındaki hizmet sözleşmesine göre işçinin çalıştığı yerin kanuni yükümlülükleri sağlayan bir işyeri olması gerekmek.
- İşçi hizmet sözleşmesine dayanarak kanuni yükümlülüklere haiz işyerinde hizmetini görmelidir.
- İşçi hizmet sözleşmesi ile çalışmış olmasına rağmen işveren sosyal güvenlik kurumuna işçinin çalıştığı gün sayısını bildirmemiş veya eksik bildirmiş olması gerekmektedir.
Hizmet Tespit Davalarında Hukuki Sorumluluk Kime Aittir ?
İşveren ile işçi arasındaki hizmet ilişkisi bir özel hukuk ilişkisi olmasına karşın, hizmet ilişkisi sonucunda işverenin sağlamakla yükümlü olduğu sosyal güvenlik hizmeti kamu düzenine ilişkin bir sorumluluktur. Bu noktada işçi, işveren ve sosyal güvenlik kurumu arasında üçlü bir ilişki ortaya çıkmaktadır.
İşçinin Kayıt Dışı Çalıştırılması Nedir ?
İşverenin sosyal güvenlik kurumuna bildirim yapmadan işçi çalıştırması durumunda kayıt dışı çalışma olarak adlandırdığımız durum söz konusu olmaktadır. İşverenin sosyal güvenlik kurumuna bildirim yapmadan kayıt dışı işçi çalıştırması durumunda hem işçi sosyal güvenlik hakkından yararlanamamaktadır, hemde sosyal güvenlik kurumu alması gereken primi alamadığı için hak kaybına uğramaktadır.
İşçi Kendi Rızası İle Sigortasız Olarak Çalışmış Olsa Bile Hizmet Tespit Davası Açabilir
Hizmet tespit davaları kamu düzenine ilişkin davalardır. Sosyal güvenlik hakkı kişiye sıkı sıkıya bağlı olan haktır. Bu sebeple kişi bilerek ve isteyerek sigorta hakkından feragat edemezler. Uygulamada en sık karşılaştığımız durumlardan birine örnek verecek olursak; işçi maaşında haciz olması sebebiyle sigortalı olarak çalışmak istememektedir ve işverenle bu konuda anlaşarak kayıt dışı olarak çalışmaktadır. Ancak bu tip uygulamalar asla kabul edilebilir değildir. İşçinin rızasının olması işçinin haklarını kaybettirmez.
Hizmet Tespit Davasını Kim Açabilir ?
Hizmet tespit davasını 5510 sayılı kanuna göre işçi sayılan kişiler yada bu kişilerin mirasçıları tarafından açılabilirler. İşçinin mirasçılarının dava açacağı durumda yeterki işçinin sağlığında hizmet tespit davası açma hakkı hak düşürücü süreye uğramamış olsun.
Hizmet Tespit Davası Ne Zaman Açılır ?
Hizmet tespit davasında hak düşürücü süre 5 yıldır. Sigortalılığın tespiti istenen yılın sonundan itibaren başlar. Hizmet tespit davasında zamanaşımı süresini örnek ile açıklamak gerekirse; İşçi 5 Ekim 2018 tarihi itibariyle sigortalılık tespitinde bulunulmasını istiyorsa 1 Ocak 2019 itibariyle hak düşürücü süreye başlayacaktır. Söz konusu 5 yıllık süre hak düşürücü olup hakim resen dikkate alacaktır.
Hizmet Tespit Davalarında Hak Düşürücü Sürenin İstisnaları Nelerdir ?
- Hizmet tespitine ilişkin usulsüzlüğün müfettiş durum tespit tutanağı ya da tahkikat raporlarıyla çalışma tespit edilmişse,
- İşveren tarafından imzalı ücret bordrosunda sigortalıdan sigorta primi kestiğini açıkça göstermiş olduğu halde sigorta primini sosyal güvenlik kurumuna yatırmamışsa,
- İşe giriş bildirgesi Kuruma süresinde verilmiş; fakat bordrosu ve primi SGK’ya intikal ettirilmemişse,
- İşçilik hakları tazminatlarına (ihbar, kıdem tazminatı, ücret alacağı vs.) ilişkin aynı döneme ait kesin hüküm niteliğini taşıyan yargı kararları varsa, hizmet tespit davalarında 5 yıllık süre uygulanmaz.
Hizmet Tespit Davaları Hangi Mahkemeye Açılır ?
Hizmet tespit davalarında Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 86/9 maddesi gereğince yetkili mahkeme İş Mahkemesidir.
İşçinin bu davada elde edeceği menfaat geçmiş dönemde çalışmış olmasına rağmen sosyal güvenlik kurumuna bildirim yapılmaması sonucunda eksik olarak gösterilmiş olan sigortalılık gün sayılarının tespit edilmesidir. Yapılacak olan bu olumlu tespitin sonunda işçinin hak ettiği sigorta prim ücretleri işçiye ödenmez, yalnızca işçinin emekli olmak için gerekli olan gün sayısında ki eksiklikler tamamlanmış olur.
Hizmet Tespit Davası Sonucunda Ödenmemiş Prim Ücretleri İşçiye Ödenir Mi ?
İşçi hizmet tespit davasının sonunda maddi bir menfaat elde etmez. İşveren işçinin sigorta primini ödemeyerek maddi menfaat elde eder. İşveren primlerini ödemediği takdirde sosyal güvenlik kurumuna karşı sorumlu olur, çünkü ödenmesi gereken primin muhatabı işçi değil kurumdur.
Hizmet Tespit Davalarında İşverenin Sorumluluğu Nedir ?
İşveren sigorta primlerini sosyal güvenlik kurumuna karşı yapmak zorundadır. Hizmet tespit davası açarken sosyal güvenlik kurumunu da müdahil olarak davada göstermemiz gerekmektedir.
Hizmet Tespit Davalarında İspat Nasıl Olur ?
Hizmet tespit davalarında sigortalılık ilişkisi en önemli etkendir. İşçi ile işveren arasında hizmet akdine ilişkin olarak fiili hizmet söz konusu olmalıdır. Hizmet tespit davalarında fiili iş ilişkisi her türlü delille ispat edilebilir. Hizmet tespit davalarında tanık delili çok önemlidir. Mağduriyetin yaşandığı dönemde aynı veya civar işyerlerinde çalışan kişiler tanık olarak dinlenebilirler.
İlk ve orta eğitim öğretim hayatını Rize’de tamamlamıştır. Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü mezunudur. Hukuk eğitimini Maltepe Üniversitesi’nde almıştır. Halen Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir.
