İnsanlar hayatları boyunca çalışıp dünyada mal mülk edinmektedir. Bu gayet normaldir. Ancak bütün insanlar bir gün dünyadan ayrılacaktır. Bundan kaçış yoktur. Her insan bu dünyadan ayrılacağına göre, dünyadan ayrıldıktan sonra dünyada kalan malların ne olacağı sorunu ortaya çıkmaktadır.
Yazı İçeriği
Bu noktada dünyada henüz sağ iken, dünyadan ayrıldıktan sonra malların ne olacağını ve kimler tarafından nasıl paylaşılacağını düzenleyen vasiyetnameler önem kazanmaktadır.
VASİYETNAMENİN ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?
Vasiyetname Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş olan bir ölüme bağlı tasarruftur türüdür. Kişi henüz sağ iken, öldükten sonra dünyada bulunan servetinin ne olacağını düzenler. Vasiyetnamenin üç çeşidi vardır. Vasiyetname bırakmak isteyen kişi bu üç çeşit içerisinden dileğini tercih ederek vasiyetname bırakabilir. Ancak tarafımızca tavsiye edilen kişinin Resmi Vasiyetname şeklini tercih etmesidir.
- Resmi Vasiyetname
- El Yazılı Vasiyetname
- Sözlü Vasiyetname
RESMİ VASİYETNAME NASIL YAPILIR ?
Türk Medeni Kanununa göre resmi vasiyetname noterlerde, mahkemelerde ve resmi memur huzurunda yapılabilir. Noterler yalnızca düzenleme şeklinde vasiyetname yapmakla yetkilidir. Ayrıca belirtmek gerekir ki noterler el yazılı vasiyetnameleride muhafaza etmekle yükümlüdür.
Kanunun lafzında geçen vasiyetname yapmaya yetkili kişilerin sayıldığı ‘’resmi memur huzurunda’’ kelimesinden kasıt yurt dışında bulunan konsolosluklardaki görevlilerdir. Bilindiği gibi yurt dışında bulunan konsolosluklar noterlik görevi yaparlar. Vasiyetname vermek isteyen bir kişi bu kurumlardan birisine müracaat etmelidir.
RESMİ VASİYETNAME DÜZENLENİRKEN KİMLER TANIK OLABİLİR ?
Ülkemizde hazırlanan vasiyetnamelerde en problemli konu tanıklardır. Tanıkların yanlış kişilerden seçilmiş olması vasiyetnamenin geçerliliği etkilemektedir. Bu sebeple öncelikle kimlerin tanık olamayacağını belirtelim.
Kimler tanık olamaz; okuma yazma bilmeyen kişiler, kamu hizmetinden mahrum edilmiş olanlar, fiil ehliyeti bulunmayanlar, miras bırakanın eşi, miras bırakanın alt soyu(çocukları ve torunları), miras bırakanın altsoyu(annesi, babası, babaannesi, dedesi), miras bırakanın kardeşleri, miras bırakanın kardeşlerinin eşleri vasiyetname düzenlenirken tanıklık yapamaz.
VASİYETNAME VE MİRASÇILARIN SAKLI PAYI ARASINDAKİ İLİŞKİ NEDİR ?
Toplumumuzda insanların genel düşüncesi ‘’ben bugüne kadar çalışıp didinip oluşturduğum servetimi istediğim kişiye veririm kimse bana müdahale edemez’’ şeklindedir. Ancak Türk Medeni Kanununda korunan hisse, saklı pay, mahsus hisse olarak adlandırılan miras hukuku kurumu vardır.
Madde 506 – Saklı pay aşağıdaki oranlardan ibarettir:
1. Altsoy için yasal miras payının yarısı,
2. Ana ve babadan her biri için yasal miras payının dörtte biri,
3. (MÜLGA BENT RGT: 10.05.2007 RG NO: 26518 KANUN NO: 5650/2) (KOD 1)
4. Sağ kalan eş için, altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının tamamı, diğer hallerde yasal miras payının dörtte üçü.
MİRASTAN MAHRUM BIRAKMA İŞLEMİ YAPILIRKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR ?
Türk Medeni Kanunu 510. Madde bu hususu düzenlemiştir.
Madde 510 – Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:
1. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
2. Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.
Mirasçılıktan çıkarmayı düzenleyen kanunun ilk maddesinde mirasçının miras bırakana veya yakınlarına karşı ağır bir suç işlemiş olması durumunda mirasından mahrum bırakacağı düzenlenmiştir.
Kanunun ikinci fıkrasında ise mirasçının miras bırakana veya mirasçının ailesinden olan kişilere karşı aile hukukundan doğan yükümlülükleri önemli ölçüde yerine getirmemesi durumunda mirastan çıkarılabileceği düzenlenmiştir. Kanun koyucunun ‘’aile hukukundan doğan yükümlülükleri önemli ölçüde yerine getirmeme’’ olarak tanımladığı davranışları irdelemek gerekir. Mirasçı miras bırakanın hastalığında aramamış, sağlığında bayramlarda özel günlerde görüşmemiş ise bu tip davranışlar aile hukukundan doğan yükümlülükleri önemli ölçüde yerine getirmeme olarak değerlendirilebilir. Vasiyetname yazılırken dikkat edilmesi gereken husus bu konuların detaylı ve gerekçeli olarak vasiyetnameye yazılmasıdır.
Okurlarımıza hatırlatmak isteriz ki yukarıdaki madde ile kanun koyucunun amaçladığı konu korunan hissesi olan kişilerin mirasçılıktan çıkarılmasıdır. Saklı payı olmayan mirasçıların mirasçılıktan çıkarılması için bir gerekçe gösterilmesine gerek yoktur.
SAKLI PAYI OLMAYAN MİRASÇILAR KİMLER OLABİLİR ?
Kanunda saklı payı olan mirasçılar teker teker sayılmıştır. Bunlar eş, anne, baba, altsoydur. Mezkur mirasçıların dışında kalan mirasçıların saklı payı yoktur. Örneğin kardeşlerin, kardeş çocuklarının, kuzenlerin saklı payı bulunmamaktadır.
NOTERLER DÜZENLEME ŞEKLİNDE VASİYETNAME YAPARKEN NELERE DİKKAT ETMELİDİR ?
Düzenleme şeklindeki vasiyetnameleri noterler vasiyetname yazdırmak isteyen kişilerin istekleri doğrultusunda kendileri hazırlar. Noterlerin öncelikle dikkat etmesi gereken konu vasiyetnamede şahit olacak olan kişilerin kimlik tespitlerinin yapılarak tanıklık yapmaya muktedir olup olmadıklarının tespit edilmesi gerekir.
VASİYETNAMEDEN CAYMAK MÜMKÜN MÜDÜR ?
Vasiyetnameden vazgeçmek mümkündür. Vasiyetname ister baştan sona değiştirilebilir veya kısmen değiştirilebilir. Üstelik bunun için bir sebep gösterilmesine gerek yoktur.
RESMİ VASİYETNAME YAPMAK ÜCRETLERİ NELERDİR ?
Noterler kanalıyla yapılacak olan resmi vasiyetnamelerin ücretinde iki ayrım yapmak gerekir. Vasiyetnamelerde eğerki vasiyet edilen taşınır veya taşınmaz malların miktarı zikredilirse noterler bu tutar üzerinden harç almaktadırlar. Ancak miras bırakılan malların yalnızca neler oldukları, kimlere bırakıldıkları konularında bilgi verilirse bu durumda vasiyetname sayfa sayısı üzerinden ücret alınmaktadır. 2022 yılı itibariyle ortalama tutarlar 1500 TL ile 2500 TL arasında değişmektedir.
VASİYETNAME NEREDE VE NASIL AÇILIR ?
Vasiyetname yazıldığında noterler öncelikle vasiyetnameyi arşivlerine koyar. Daha sonra nüfus müdürlüğüne ilgili kişinin vasiyetnamesi vardır şeklinde bilgi verirler. Vasiyetname hazırlayan kişi vefat ettiğinde başka bir deyişle nüfus müdürlüğünde ölüm kaydı düşüldüğünde nüfus müdürlüğü ilgili kişinin vasiyetnamesi olduğunu görür ve nüfus müdürlüğü bu hususta vasiyetnamenin yapıldığı noterliğe bilgili verir. Ardından vasiyetname bırakan kişinin öldüğünü haber alan noter vasiyetnameyi alarak bağlı bulunduğu yerin Sulh Hukuk Mahkemesi hakimine vasiyetnameyi teslim eder. Daha sonra hakim vasiyetnamenin açılıp okunması için bir gün belirler ve tüm mirasçıları o gün davet eder. Vasiyetnamenin açılıp okunacağı gün geldiğinde orada bulunan mirasçılara hakim vasiyetnameyi okur.
VASİYETNAME HANGİ SEBEPLERLE İPTAL EDİLİR ?
Vasiyetnamenin noter tarafından Sulh Hukuk Mahkemesinde verilmesinden sonra hakim bir duruşma günü belirleyerek mirasçıların tamamını çağırır. Burada vasiyetname hakim tarafından okunur. Mirasçılar gelselerde gelmeselerde vasiyetname açılır ve okunur.
İlgili gün gelen mirasçılar varsa Sulh Hukuk Mahkemesi hakimi gelen mirasçılara teker teker vasiyetnameyi dinlediniz bir diyeceğiniz var mı diye sorar ? Eğer mirasçıların içlerinden ben bu vasiyetnameyi kabul etmiyorum diyen varsa onlar vasiyetnamenin iptali davası açabilir. Aşağıda sayılan sebeplerle vasiyetnamenin iptali davası açılabilir.
- Ehliyetsizlik iddiası: Miras bırakan kişinin sağlıklı olmadığı, akıl sağlığında sorunlar olduğu yönünde iddialarla iptal davası açılabilir. Ancak hatırlatmak gerekir ki yaşlı insanların vasiyetname yazmadan önce hekim raporu alması gerekmektedir. Alınacak olan hekim raporunun geçerlilik süresi yalnızca bir gündür. Hekim raporu alındığı gün vasiyetname bırakma işleminin yapılması gerekir.
- Aldatma korkutma ve zorlama gibi sebeplerle yapıldığı iddiası
- Hukuka aykırılık iddiası
- Şekil şartlarına aykırılık iddiası: Noterler kanalıyla yapıldığı zaman bu riski neredeyse ortadan kaldırılmış olur.
KİMLER VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI AÇABİLİR ?
Vasiyetnamenin iptali davasını mirastan menfaati bulunan her mirasçı açabilir. Miras alacaklısı vasiyetnamenin iptali davası açabilir.
VASİYETNAMENİN İPTALİ DAVASI NE ZAMAN AÇILABİLİR ?
Mirasçının vasiyetnameyi öğrendiği andan itibaren bir yıl içerisinde vasiyetnamenin iptali davasını açması gereklidir.
İlk ve orta eğitim öğretim hayatını Rize’de tamamlamıştır. Marmara Üniversitesi Tarih Bölümü mezunudur. Hukuk eğitimini Maltepe Üniversitesi’nde almıştır. Halen Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku alanında yüksek lisans eğitimi görmektedir.
